Bu makalenin temel amacı, Amerika Birleşik Devletleri Miras Hukuku uygulaması hakkında karşılaştırmalı bir analiz yapılmasıdır. Amerikan miras hukukunun sınırı aşan uygulamaları, aslında miras hukuku avukatlarının veya uzmanlarının bakış açısını zorunlu kılan bir alana dönüşebilmektedir.
Veraset İlamı İşlemlerinin Dayanağı Mevzuat Nelerden Oluşur?
Miras hukukunun merkezinde, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 495 ve devamı maddeler yer almaktadır. Tabi ki Türk vatandaşları için Medeni Kanunun ilgili maddeleri doğrudan uygulanacaktır. Ne var ki, bazen miras hukukunun sınırı aşan boyutu ile değerlendirilmesini gerekli hale getirebileceği de hatırda tutulmalıdır. Gerçekten de sınır ötesi veraset ilamı işlemlerinde terekenin bulunduğu yer ülkesinin kanunları da uygulanmaya konulabileceğinden milletlerarası özel hukuk metinleri de belirleyici olmaktadır. Bu kapsamda özellikle 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun devreye girebilmektedir.
Sınır Ötesi Veraset İşlemleri Hangi Kanun Hükümlerine Göre Yürütülecektir?
Türk vatandaşı olan bir kimsenin yurt dışında vefat etmesi halinde bu kişinin mirasçılık işlemlerinin hangi ülkenin kanunlarına göre yürütülmesi gerektiği sorusu çok kritik bir önem arz eder. 5718 sayılı Kanunun 20’nci maddesininin birinci fıkrasında, mirasın, ölenin millî hukukuna tâbi olduğu hükme bağlanmıştır. Ölen kişinin aynı zamanda Amerika vatandaşı olması halinde durum karmaşık bir hal alabilecektir. O zaman maddenin devamında yer alan kriterlerin kullanılması gerekir.
Gerçekten de maddenin devamında ise Türkiye’de bulunan taşınmazlar için “ölenin milli hukuku kriteri” yerine, her halde Türk hukukunun uygulanmasına dair açık bir kural yer almaktadır. O halde bir Türk vatandaşının, örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde vefat etmesi halinde üzerine kayıtlı Türkiye’de bulunan bütün taşınmazları hakkında yürütülecek bütün mirasçılık işlemleri Türk kanunlarına tabi olacaktır.
Aynı maddenin 2 işaretli bendinde ise mirasın açılması sebeplerine, iktisabına ve taksimine ilişkin hükümler terekenin bulunduğu ülke hukukuna tâbi olduğu hükme bağlanmıştır.
Amerika Birleşik Devletleri Miras Hukuku Hangi Temel Kavramlar Üzerine Kuruludur?
Öncelikle Amerika Birleşik Devletleri’nde murisin mal varlığının devri işlemlerinde en temel evrak, miras bırakanın hayatta iken düzenlediği vasiyetname (Last Will and Testament) belgesidir. Bu belgede, muris, mal varlığının kazanımını sağlayacakları ve bu tarihe kadar ise mal varlığının yönetimini kişi ve|veya kişilere bırakabilir. Türk hukukundan farklı olan husus ise Türk Medeni Kanununun 506’ncı maddesinde açıkça koruma altına alınan (reserved portion and|or forced share rule) saklı pay kuralının çocuklar yönünden bulunmamasıdır. Yani, miras bırakanın çocuklarının, vasiyetnameden yararlanabilmesi için açıkça isim olarak belirtmesi ve ilan etmesi gerekir. Aksi halde, kan bağı ile bağlı çocuklar bile yararlanıcı (beneficiary) sıfatını kazanamayabilirler. Bu halde, Codicil olarak bilinen, vasiyetnamedeki yer alan bazı maddelerin sonradan aslında merhumun iradesiyle değiştirildiğinin açılacak bir davada, yazılı kanıtlarla veya çok sınırlı durumlarda şahit ifadeleriyle ortaya konulması halinde, güven mektubunun (vasiyetnamenin) bazı maddelerinin değiştirileceği bir dava açılması yöntemi kullanılacaktır. Bu davanın başarı şansı için de vasiyetnamenin detaylarının düzenlendiği (Living Trust Agreement) belgede,
- trustee (güvenilir kişi) olarak kimin atandığı ve hangi yetkiler verildiği,
- çocukların isimlerinin yararlanıcı veya dışlanıcı bir sıfatla adlandırılıp adlandırılmadıkları,
- vasiyetnamenin baskı altında imzalanıp imzalanmadığı,
- akıl sağlığının vasiyetnamenin imzalanması esnasında yerinde olup olmadığı,
- vasiyetnamenin hata ile imzalanıp imzalanmadığı,
- omitted child clause (ihmal edilen çocuk doktrini) uygulamaya konulup konulamayacağı.
Sonuç
Sonuç olarak, miras hukuku alanında, Amerikan hukuk sistemi, Türk hukuk sistemine göre çok farklı dinamiklere sahiptir. Bu makalede, en esaslı farklılıklar üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Kıtalar ötesi mirasçılık işlemleri, bu dinamikler ihlal edilmeksizin ve kapsamlı ve tam zamanlı bir danışmanlık alınmaksızın yürütülmesi neredeyse imkânsızdır.
