Bu makalede temel olarak yabancıların sınır dışı edilmesi konusu ele alınacaktır. Öncelikle Türkiye’de ikamete ilişkin hukuk normlarının ihlal edilmesi halinde cezai ve idari müeyyidelerin uygulanabileceğini belirtmek gerekir. Göçmenlik avukatları ve uygulamacılar, sınır dışı veya geri gönderme kararlarına ve bu kararlara karşı yürütülebilecek yasal işlemlerin bütününe hâkim olmalıdır.
Vatandaşlık ile bağlantılı tüm çalışmalarımız ve hizmetlerimiz için lütfen Vatandaşlık Hukuku başlıklı faaliyet alanımıza tıklayınız.
İkamet İzni Nedir?
Genel olarak ifade etmek gerekirse, “İkamet İzni” terimi, ilgili kişilere doğmadıkları bir ülkede yaşama hakkı tanıyan resmi bir belgeyi ifade etmektedir. İkamet izni, kalıcı ikamet anlamına gelmez. Bu nedenle, ikamet izni terimi “Geçici ikamet izni”ni kapsar ve ancak belirli bir süre için yabancıya verilir. Bu süre sonunda ikamet izinlerinin, düzenli olarak yenilenmesi gerekmektedir.
Türkiye’deki Yabancılara Yönelik Sınır Dışı veya Geri Gönderme Kararları İçin Geçerli Olan Temel Yasal Normlar Nelerdir?
6458 sayılı Yabancılar Kanunu ve Uluslararası Koruma Kanunu, yabancıların Türkiye’ye giriş, Türkiye’de kalma ve Türkiye’den çıkışlarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Bu nedenle, söz konusu yasa, ikamet izni için temel standartların ve türlerin düzenlenmesinde ve bu tür kuralların ihlal edilmesi durumunda gerekli yaptırımların uygulanmasında büyük önem taşımaktadır.
Türkiye’de Hangi Tür İkamet İzinleri Mevcuttur?
6458 sayılı Yabancılar Kanunu ve Uluslararası Koruma Kanununun 30’uncu maddesine göre aşağıda belirtildiği üzere 6 tür ikamet izni bulunmaktadır:
- İlk olarak, kısa süreli ikamet izni
- İkincisi, aile ikamet izni
- Üçüncüsü, öğrenci ikamet izni
- Dördüncüsü, uzun süreli ikamet izni
- Beşinci olarak, insani ikamet izni,
- ve son olarak, insan ticareti mağduru ikamet izni.
Bir Yabancı Sınır Dışı Edilebilir Mi?
Yabancıların sınır dışı edilmesi kararı, ya Göç İdaresi Genel Müdürlüğü talimatıyla ya da valilikler tarafından re’sen alınabilir. Bu karar aşağıda belirtilen yabancılara/kişilere yönelik olarak verilir:
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 559. maddesine göre sınır dışı edilmesi gereken kişiler,
- Terör örgütünün liderleri, üyeleri veya destekçileri veya çıkar odaklı suç örgütlerinin liderleri, üyeleri veya destekçileri,
- Giriş, vize ve ikamet izni işlemleri sırasında yanlış bilgi veya sahte belge sunanlar,
- Türkiye’deki kaldıkları süre boyunca geçimini yasa dışı yollarla sağlayanlar,
- Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığını tehdit edenler,
- Vize veya vizesiz kalma süresini 10 günden fazla aşan veya vizeleri iptal edilmiş olanlar;
- İkamet İzni iptal edilmiş olanlar,
- İkamet izni süresinin sona erdiği tarihten 10 günden fazla süreyle kabul edilebilir bir sebep olmaksızın Türkiye’de kalanlar;
- Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler,
- Türkiye’ye yasal giriş veya çıkış şartlarını ihlal edenler; 1) Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye giriş yapmış olduğu tespit edilenler,
- Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar,
- İkamet izni yenileme başvurusu reddedilmesine rağmen 10 gün içinde Türkiye’yi terk etmeyenler,
- (Ek: 3/10/2016-KHK-676/36 madde) uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanmış terör örgütleriyle ilişkili olduğu belirlenenler.
Türkiye’de Sınır Dışı Edilme Süreci Nasıldır?
Yabancılar, adı geçen Kanun kapsamında sınır dışı edilme kararı gereğince kendi ülkelerine (Menşe Ülke), transit bir ülkeye veya üçüncü bir ülkeye gönderilebilirler.
Türkiye’de Yabancıların Sınır Dışı Edilmesi için Yetkili Olan Otoriteler Hangileridir?
Özetleyerek belirtmek gerekirse, İçişleri Bakanlığı bünyesindeki Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ve ilgili Valilik bünyesindeki Göç İdaresi İl Müdürlüğü, ikamet izinleri ve ilgili kuralların ihlali konusundaki yaptırımların uygulanmasında Türkiye’deki yetkili otoriteler arasında yer alır.
Yabancılar için Sınır Dışı Etme Kararına Karşı Ne Türden Hukuki Yollar Vardır?
Sınır dışı etme kararının yol açabileceği istenmeyen sonuçlardan kurtulmanın sınırlı yolları vardır, bunlar arasında dava ve idari başvuru yolu mümkündür. İlk yöntemle ilgili olarak, sınır dışı etme kararı bir tür idari işlem olup ilgili yabancı, yasal temsilci veya avukat, bildirim tarihinden itibaren 7 gün içinde idari mahkemeye dava açma hakkına sahiptir (53. madde). Mahkeme kararını 15 gün içinde verir.
Yabancılara İdari Gözetim Kararı Verilebilir Mi?
Adı geçen Kanun kapsamında, sınır dışı etme kararı alınan biri için valilik, aşağıdaki durumlarda idari gözetim kararı verebilmektedir:
- Kaçma veya kaybolma riski taşıyanlar,
- Türkiye’ye giriş ve çıkış kurallarını ihlal edenler,
- Sahte veya yanlış belge kullananlar,
- Kabul edilebilir bir mazeret olmaksızın, kendilerine ayrılan sürenin bitiminden sonra Türkiye’den ayrılmayanlar,
- Kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı için tehdit oluşturanlar,
Bu kişiler, kendilerini yakalayan kolluk kuvvetleri tarafından geri gönderme merkezlerine götürülür. İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir.
Sonuç
Sonuç olarak Türkiye ikamet izni normlarının ihlali halinde yabancılar ağır yaptırımlara maruz kalabilmektedirler. Özellikle geri gönderme veya sınır dışı etme kararları ve idari gözetim kararları yabancılar için çeşitli zorluklar doğurabilir. Bu nedenle, kapsamlı rehberlik ve hukuki yardım temin edilmeksizin, ikamet normlarının ihlali nedeniyle uygulamaya konulan yaptırımlar da dahil olmak üzere olumsuz sonuçlardan kaçınmak oldukça zordur. Bu nedenle uluslararası avukat olarak faaliyet gösteren ofis ile irtibata geçmeniz önemlidir.
Hukuki alandaki faaliyetlerimiz için Linkedin sayfamızı buradan ziyaret edebilirsiniz
